پانسمان زخم دیابتی دارای انواع گوناگونی است که هرکدام مختص نوع خاصی از این زخم ها می باشند. برخی از مهمترین این پانسمان ها عبارت اند از: پانسمان هیدرو ژل، پانسمان مرطوب، پانسمان فوم، پانسمان کلاژنی و… که هریک باید به نحوه خاصی انجام شوند.
پانسمان زخم های دیابتی اولین راه برای جلوگیری از عوارض خطرناک این نوع زخم ها است. این زخم ها حتی می توانند به قطع عضو نیز ختم شود؛ بنابراین پانسمان این نوع زخم ها از اهمیت زیادی برخوردار است و انجام پانسمان مخصوص زخم دیابتی، باید با دقت و ظرافت زیادی همراه باشد.
زخم دیابتی چیست؟
زخم دیابتی به زخم هایی گفته می شود که به دلیل عوارض دیابت، به ویژه در انتهای عصب ها شکل می گیرند. این زخم ها معمولا در ناحیه پا، به ویژه در نواحی که تحت فشار و ساییدگی قرار دارند، ظاهر می شوند. توجه داشته باشید که عدم حس در این نواحی می تواند باعث عدم توجه به زخم و بدتر شدن آن شود.
انواع زخم دیابتی
زخم های دیابتی به طور کلی به دو دسته تقسیم می شوند که اغلب موارد ابتلا از دسته اول هستند.
1. زخم های پای دیابتی
این زخم ها معمولا در نواحی پای بیمار ایجاد می شود و به دلیل مشکلات گردش خون و کاهش حس در پا ها به وجود می آیند. انواع زخم دیابتی پا شامل موارد زیر می شود.
- زخم های پوستی: ناشی از فشار یا اصطکاک در نواحی خاص می باشد.
- زخم های عفونی: می توانند ناشی از عفونت های باکتریایی باشند که به سرعت گسترش پیدا می کنند.
- زخم های ناشی از neuropathy: در این نوع عارضه ابتدا به اعصاب آسیب وارد شده که این امر منجر به کاهش حس و در نهایت ایجاد زخم می شود.
2. زخم های ناشی از عفونت
این زخم ها معمولا در نواحی مختلف بدن به ویژه در محل آسیب دیدگی های قبلی و زخم های قدیمی ایجاد می شوند که ممکن است منجر به عفونت های عمیق تر و پیچیده تر شوند.
عوامل موثر بر ایجاد انواع زخم دیابتی
- فشار مداوم به خصوص در نواحی مانند پاشنه پا و کف پا.
- اختلالات عروقی که باعث کاهش خون رسانی به نواحی آسیب دیده می شود.
- عفونت های باکتریایی که می توانند به سرعت پیشرفت کند.
انواع زخم دیابتی بر اساس شدت:
زخم دیابتی را می توان بر اساس شدت هم طبقه بندی کرد.
- زخم های دیابتی درجه 0: در این درجه زخمی شکل نگرفته است، اما فرد در معرض خطر ایجاد زخم قرار دارد.
- زخم های دیابتی درجه 1: این زخم ها سطحی هستند و تا لایه های پایین تر پوست نفوذ نکرده‌اند.
- زخم های دیابتی درجه 2: زخم های عمیق تری هستند که امکان دارد تاندون و استخوان را درگیر نمایند.
- زخم های دیابتی درجه 3: این دسته زخم ها عمیق و عفونی هستند که ممکن است به استخوان و مفصل نفوذ یابند.
- زخم های دیابتی درجه 4: زخم های عفونی که سبب از دست دادن بافت یا گانگرن شده و می توانند منجر به قطع عضو شوند.
برای پانسمان زخم دیابتی، باید ابتدا نوع زخم دیابتی را شناسایی کرده تا بتوانید بهترین نوع از انواع پانسمان زخم دیابتی را انتخاب کنید.
انواع پانسمان زخم دیابتی
پانسمان مخصوص زخم دیابتی انواع مختلفی دارد که انتخاب از بین آن ها به عواملی مانند شدت زخم و حساسیت های فرد بستگی دارد. در ادامه به انواع پانسمان زخم دیابتی اشاره می کنیم.
- پانسمان زخم دیابتی مرطوب: این نوع پانسمان زخم دیابتی به حفظ رطوبت زخم، کاهش درد و تسریع روند بهبودی کمک می کند.
- پانسمان های هیدروژل: پانسمان های هیدروژل برای زخم های خشک و کم آب مناسب هستند. آن ها به جذب ترشحات اضافی و حفظ رطوبت زخم کمک می کنند. این نوع پانسمان ها بیشتر برای زخم های خشک مورد استفاده قرار می گیرند.
- پانسمان های فوم: این دسته از پانسمان ها برای زخم هایی با ترشحات بالا مناسب هستند و به خوبی ترشحات را جذب کرده و از تماس زخم با محیط خارجی جلوگیری می کنند.
- پانسمان های انتی میکروبیال: این نوع پانسمان ها دارای خواص ضد عفونی کننده هستند و می توانند به کاهش عفونت در زخم های دیابتی کمک کنند.
- 5. پانسمان های کلاژنی: این پانسمان ها به روند بهبودی زخم کمک می کنند و معمولا از مواد پروتئین کلاژن ساخته می شوند. این نوع پانسمان به دلیل خاصیت مرطوب کنندگی، برای زخم های خشک مناسب هستند.
- پانسمان های شبه بیهوشی: این دسته از پانسمان ها یک لایه ژل مخصوص بر روی زخم تشکیل می دهند و به حفظ رطوبت و دما کمک می کنند.
انتخاب از بین انواع پانسمان زخم دیابتی، باید نسبت به نوع و وضعیت زخم باشد. این انتخاب بهتر است زیر نظر پزشک انجام شود.
پانسمان زخم دیابتی در منزل
پانسمان زخم دیابتی در منزل نیاز به دقت و رعایت نکات بهداشتی دارد. نکات زیر مروبط به مراحل و نحوه پانسمان زخم دیابتی می باشند.
1. آماده سازی شرایط و محیط:
قبل از هر اقدامی دست های خود را بشویید و یا از ضدعفونی کننده استفاده کنید. سپس، مطمئن شوید که تمام وسایل مورد نیاز برای پانسمان زخم دیابتی در منزل (پانسمان، گاز استریل، چسب پانسمان و مواد ضدعفونی کننده) در دسترس هستند.
2. تمیز کردن زخم:
با استفاده از آب ولرم و صابون ملایم، زخم را به آرامی شست و شو دهید. برای انجام این مرحله از کار می توانید از محلول های شست و شو زخم نیز استفاده کنید؛ سپس با یک گاز استریل تمیز، زخم را به آرامی خشک کنید (از مالش زخم خودداری نمایید)
3. انتخاب و قرار دادن پانسمان:
بر اساس نوع و وضعیت زخم، پانسمان مناسب را انتخاب کنید. سپس پانسمان مخصوص زخم دیابتی را به آرامی روی زخم قرار داده و از تماس مستقیم دست با زخم خودداری کنید.
4. چسباندن پانسمان:
اگر پانسمان زخم دیابتی نیاز به چسب دارد، از چسب های پزشکی استفاده کنید و مطمئن شوید که پانسمان به خوبی ثابت شده است.
5. برسی و تعویض پانسمان:
روزانه زخم را برسی کنید و در صورت مشاهده هرگونه تغییر، عفونت یا ترشح غیر معمول، با پزشک خود تماس بگیرید. بسته به نوع پانسمان، باید آن را هر 2 تا 7 روز، یک بار تعویض نمایید.
اهمیت پانسمان زخم های دیابتی
پانسمان زخم های دیابتی می تواند به چندین صورت به فرآیند بهبود زخم کمک کند.
- حفظ رطوبت: پانسمان های مرطوب به تسریع روند بهبودی کمک می کنند.
- جلوگیری از عفونت: برخی پانسمان های زخم دیابتی دارای خاصیت ضدعفونی کنندگی هستند.
- کاهش درد: پانسمان های مناسب می توانند احساس درد را کاهش دهند.
- محافظت از زخم: پانسمان زخم دیابتی باعث می شود زخم در برابر ضربه و سایش محافظت شود.
نتیجه گیری
پانسمان زخم دیابتی نقشی پررنگ در تسریع روند بهبودی و جلوگیری از عفونت در بیماران دیابتی را ایفا می کند. انتخاب صحیح از بین انواع پانسمان زخم دیابتی، باید بر اساس ویژگی های زخم و شرایط کلی بیمار انجام شود. همچنین این عوامل بر نحوه پانسمان زخم دیابتی موثر هستند.توجه داشته باشید که مراقبت منظم و تعویض به موقع پانسمان ها از عوامل کلیدی برای بهبودی زخم دیابتی هستند.