فشار خون دیاستولیک و محدوده نرمال آن
فشار خون دیاستولیک که عدد پایین تر در اندازه گیری فشار خون است، نشان دهنده میزان فشار وارده بر دیواره رگ ها، در فاصله زمانی بین دو ضربان می باشد. این فشار نشان دهنده مقاومت رگ ها در برابر جریان خون، در زمانی است که قلب منقبض نمی شود و در حال پر شدن از خون برای ضربان بعدی است.
فشار خون به دو بخش تقسیم می شود: فشار خون سیستولیک (عدد بالایی) و فشار خون دیاستولیک (عدد پایینی). فشار خون دیاستولیک از اهمیت بالایی برخوردار است؛ زیرا نشان دهنده وضعیت استراحت قلب و سلامت عروقی خونی است.
فشار خون دیاستولیک نرمال
فشار خون دیاستولیک نرمال بین 60 تا 80 میلی متر جیوه است. فشار خون دیاستولیک پایین می تواند باعث کاهش خون رسانی به اندام ها شده و منجر به سرگیجه، ضعف و حتی شوک شود. از طرف دیگر، فشار خون دیاستولیک بالا می تواند به عروق خونی و قلب فشار زیادی وارد کند و خطر بیماری های قلبی، سکته و مشکلات کلیوی را فزایش دهد.
محدوده های فشار خون دیاستولیک
- کمتر از 60 میلی متر جیوه: پایین تر از حد نرمال (افت فشار خون دیاستولیک)
- بین 60 تا 80 میلی متر جیوه: محدوده فشار خون دیاستولیک نرمال
- بین 80 تا 89 میلی متر جیوه: محدوده پیش فشار خون
- 90 میلی متر جیوه یا بالاتر: فشار خون دیاستولیک بالا (پرفشاری خون)
فشار خون دیاستولیک بالا نشانه چیست؟
فشار خون دیاستولیک بالا (بیشتر از 80-90 میلی متر جیوه) نشان دهنده این است که رگ های خونی در زمان استراحت قلب، بیش از حد تحت فشار قرار دارند. این وضعیت می تواند به مرور زمان به مشکلات جدی قلبی و عروقی منجر شود.
نشانه های فشار خون دیاستولیک بالا
- سردرد مداوم و شدید
- سرگیجه و حساس سنگینی در سر
- تاری دید یا مشکلات بینایی
- خستگی و بی حالی
- خون ریزی از بینی در موارد شدید
- تپش قلب غیر طبیعی
علت فشار خون دیاستولیک بالا
علت فشار خون دیاستولیک بالا می تواند عارضه هایی مانند سخت شدن عروق (آترواسکلروز)، بیماری های کلیوی، اختلالات هورمونی و… باشد. هنگامی که عروق خونی انعطاف خود را از دست می دهند یا تنگ تر می شوند، خون با فشار بیشتری در آن ها جریان پیدا می کند که این امر منجر به افزایش فشار دیاستولیک می شود. در ادامه به برخی از مواردی که می توانند علت فشار خون دیاستولیک بالا باشند، اشاره شده است.
- سخت شدن یا کاهش انعطاف پذیری عروق خونی (آترواسکلروز).
- بیماری های کلیوی که باعث افزایش حجم مایعات در بدن می شوند.
- اختلالات تیروئید مانند کم کاری تیروئید می تواند علت فشار خون دیاستولیک بالا باشد.
- استرس و اضطراب مزمن باعث افزایش فشار خون می شود.
- چاقی و اضافه وزن که باعث فشار بیشتر بر سیستم قلبی عروقی می شود.
- مصرف بیش از حد نمک و چربی های اشباع شده.
- عدم فعالیت بدنی و سبک زندگی کم تحرک.
- مصرف الکل و سیگار که بر سلامت رگ ها تاثیر منفی دارند.
راه های کاهش فشار خون دیاستولیک
راه های کاهش فشار خون دیاستولیک شامل تغییر سبک زندگی، رژیم غذایی مناسب، مدریت استرس و در صورت لزوم مصرف دارو است. در ادامه روش های موثر برای کاهش فشار دیاستولیک بالا را شرح می دهیم.
1. تغییر سبک زندگی
- فعالیت بدنی: یکی از راه های کاهش فشار خون دیاستولیک افزایش فعالیت بدنی است. روزانه حداقل 30 دقیقه ورزش (دوچرخه سواری، پیاده روی، شنا و یوگا) کنید. همچنین اگر فرد دارای اضافه وزن است، کاهش وزن می تواند تاثیر قابل توجهی بر کاهش فشار خون دیاستولیک داشته باشد.
- ترک سیگار و الکل: سیگار باعث سفت شدن رگ ها و افزایش فشار خون می شود. همچنین الکل می تواند تاثیرات منفی روی کلیه ها و قلب بگذارد.
- کاهش استرس: مدیتیشن، یوگا، و تمرینات تنفسی می توانند به کاهش استرس کمک کنند. همچنین، خواب کافی (7-8 ساعت خواب شبانه) برای تنظیم فشار خون و استرس ضروری است.
2. رژیم غذایی مناسب
- کاهش مصرف نمک و غذاهای فرآوری شده: مصرف کمتر از 2.3 گرم نمک در روز و پرهیز از مصرف فست فودها، چیپس، سوسیس، کالباس و غذاهای کنسروی، می تواند راهی موثر برای کنترل و کاهش فشار دیاستولیک باشد.
- افزایش مصرف پتاسیم، منیزیم و کلسیم: مصرف منابع سرشار از این دسته ویتامین ها می تواند به کنترل فشار خون دیاستولیک کمک کند.
- مصرف چربی های سالم: استفاده از روغن های گیاهانی مانند زیتون، کنجد و آجیل ها به جای چربی های اشباع شده و پرهیز از مصرف بیش از اندازه کره، گوشت های چرب و لبنیات پر چرب می تواند در کاهش فشار خون دیاستولیک موثر باشد.
- نوشیدن آب کافی: نوشیدن حداقل 8 لیوان آب در روز برای بهبود گردش خون و جلوگیری از غلظت خون موثر است.
3. مصرف دمنوش ها
- چای سبز (آنتی اکسیدان بالا، کاهش فشار خون)
- دمنوش بابونه (آرام بخش، کاهش استرس)
- دمنوش چای ترش (کاهش فشار خون)
- سیر و زنجبیل (ضد التهاب، بهبود عملکرد قلب)
فشار خون دیاستولیک پایین نشانه چیست؟
فشار خون دیاستولیک پایین به فشار دیاستولیک پایین تر از 60 میلی متر جیوه گفته می شود. این وضعیت نشان دهنده کاهش جریان خون به اندام های حیاتی مانند مغز، کلیه ها و قلب است که می تواند سبب مشکلاتی مانند سرگیجه و ضعف شود.
نشانه های فشار خون دیاستولیک پایین
- سرگیجه و احساس سبکی سر
- تاری دید و مشکلات بینایی
- خستگی و بی حالی مفرط
- تعریق بیش از حد و احساس سردی در بدن
- غش کردن یا ضعف ناگهانی
- تنفس سریع و سطحی
- تپش قلب و افزایش ضربان قلب (به عنوان واکنش جبرانی)
علت فشار خون دیاستولیک پایین
علت فشار خون دیاستولیک پایین معمولا به عواملی مانند کم آبی بدن، خون ریزی شدید، بیماری های قلبی و… مرتبط است. زمانی که خون رسانی به اندام های حیاتی بدن کاهش یابد، ممکن است فرد را دچار سرگیجه، ضعف، تاری دید و حتی غش کند. در ادامه به برخی از مواردی که می توانند علت فشار خون دیاستولیک پایین باشند اشاره شده است.
- کم آبی بدن (عدم مصرف کافی آب و الکترولیت ها)
- خون ریزی شدید (داخلی یا خارجی که باعث کاهش حجم خون می شود)
- بیماری های قلبی (مانند نارسایی قلبی یا مشکلات دریچه‌‌ای قلب)
- اختلالات هورمونی (مانند کم کاری تیروئید یا بیماری آدیسون)
- عفونت های شدید و سپسیس (می تواند فشار خون را کاهش دهد)
- واکنش های آلرژیک شدید (آنافیلاکسی) که باعث افت ناگهانی فشار خون می شود.
- مصرف برخی داروها (مانند داروهای فشار خون، آرام بخش ها و دیورتیک ها)
- ایستادن طولانی مدت یا تغییر وضعیت سریع بدن (افت فشار خون ارتواستاتیک)
راه های افزایش فشار خون دیاستولیک
اگر فشار خون دیاستولیک شما کمتر از 60 میلی متر جیوه است و علائمی مانند سرگیجه، ضعف یا بی حالی دارید، می توانید با تغییر سبک زندگی و برخی از روش های درمانی آن را افزایش دهید.
1. افزایش مصرف مایعات و الکترولیت ها
- نوشیدن آب کافی (حداقل 8 لیوان در روز)
- مصرف نوشیدنی های حاوی الکترولیت مانند آب نارگیل یا نوشیدنی های ورزشی
- پرهیز از مصرف زیاد کافئین و الکل که باعث کم آبی بدن می شوند.
2. افزایش مصرف نمک (اما در حد متعادل)
- مصرف کمی نمک دریا یا نمک صورتی هیمالیا در رژیم غذایی
- خوردن غذاهای حاوی سدیم طبیعی مانند زیتون، پنیر و ماهی دودی
3. تغذیه مناسب برای افزایش فشار خون دیاستولیک
- مصرف غذاهای سرشار از ویتامین B12 مانند تخم مرغ، لبنیات و گوشت قرمز
- افزایش مصرف آهن (اسفناج، عدس، جگر) برای جلوگیری از کم خونی
- خوردن کربوهیدرات سالم (نان سبوس دار و برنج قهوه‌ای) برای تثبیت فشار خون
- مصرف چربی های سالم مانند روغن زیتون، آووکادو و آجیل
4. پوشیدن جوراب واریس
این جوراب ها از تجمع خون در پاها جلوگیری کرده و با فشار ملایمی که بر رگ ها وارد می کنند، می توانند به افزایش فشار خون دیاستولیک و بهبود گردش خون کمک کنند.
5. تغییرات در سبک زندگی
- عدم ایستادن طولانی مدت و بلند شدن آرام از حالت نشسته یا خوابیده
- ورزش های سبک مانند یوگا و پیاده روی برای بهبود جریان خون
- مدیریت استرس و انجام تمرینات تنفسی برای تثبیت فشار خون
اندازه گیری فشار سیستولیک و دیاستولیک
اندازه گیری فشار خون سیستولیک و دیاستولیک، باید مرتبا انجام شود. فشار خون یکی از شاخص های مهم سلامتی قلب و عروق بوده که نشان دهنده نیروی وارده به شریان ها هنگام پمپاژ خون است.
اندازه گیری فشار خون سیستولیک و دیاستولیک برای تشخیص و پیشگیری از بیماری های قلبی، و همچنین، پیشگیری از عوارض جدی مانند سکته و مدریت سلامت عمومی بسیار حائز اهمیت است.
روش های اندازه گیری فشار خون سیستولیک و دیاستولیک
- استفاده از دستگاه فشارسنج عقربه ای یا جیوه ای
- بازوبند را در قسمتی از بازو که تقریبا هم سطح قلب است، ببندید.
- گوشی پزشکی را روی شریان بازو بگذارید.
- با استفاده از پمپ دستی هوا را به داخل بازوبند هدایت کنید تا فشار افزایش یابد (مثلا 200 میلی متر جیوه).
- سپس به آرامی شیر تخلیه را باز کنید.
- اولین صدای نبضی که می شنوید، فشار سیستولیک است. زمانی که صدایی شنیده نمی شود، فشار دیاستولیک را نشان می دهد.
- استفاده از دستگاه اندازه گیری فشار خون دیجیتال
- بازوبند یا مچ بند را ببندید و دکمه استارت را بزنید.
- دستگاه به طور خودکار فشار خون دیاستولیک و سیستولیک را نشان می دهد.
برای دقت بیشتر، بهتر است 5 دقیقه قبل از اندازه گیری استراحت کرده و از مصرف مواد غذایی کافیین دار، سیگار و ورزش قبل از اندازه گیری خودداری کنید.
باید توجه داشته باشید که فشار خون سیستولیک و دیاستولیک هر دو نقش مهمی در سلامت قلب و عروق دارند. برای حفظ فشار خون در محدوده نرمال، سبک زندگی سالم، رژیم غذایی مناسب، فعالیت بدنی منظم و کنترل استرس ضروری است. همچنین اندازه گیری منظم فشار خون به شناسایی زود هنگام مشکلات کمک شایانی می کند.