بتادین چیست و کاربرد بتادین برای زخم کدام است؟

بسیاری از ما از زمان قدیم تا بحال، همواره زمانیکه دچار زخم و یا بریدگی میشدیم، از بتادین استفاده میکردیم. اینکه استفاده از بتادین برای کدام زخم ها مفید است و چگونه باید از آن استفاده شود امری بسیار مهم است.

سوال اصلی که باید به آن در همین اول محتوا پاسخ داده شود سوال زیر است، پس در همین ابتدایئ محتوا تا پیش از آنکه لازم باشد بتادین را معرفی کنیم، ابتدا به همان سوال پر تکرار پاسخ خواهیم داد و سپس به سراغ معرفی بتادین، کاربردهای آن و روش تهیه آن خواهیم رفت

سوال اصلی این است؟

آیا می توان از بتادین مستقیم روی زخم استفاده کرد؟

خیر، از بتادین نمی توان به شکل مستقیم روی زخم استفاده کرد و به دلیل وجود ید در بتادین، دستوالعمل ممنوعیت استفاده از بتادین روی زخم هابه شکل مستقیم به تمامی بخش های پزشکی و بیمارستانی ابلاغ شد.

سوال بعدی اینجاست: اگر نمی توان از بتادین مستقیم روی زخم استفاده کرد پس !

کاربرد بتادین برای ضدعفونی کردن زخم چیست؟

از بتادین برای ضد عفونی کردن اطراف زخم باز استفاده می شود. همانطور که گفته شد بتادین یک ضدعفونی کننده حاوی ید است که نمی توان از آن به شکل مستقیم روی زخم استفاده کرد و کاربرد آن به ضد عفونی کردن اطراف زخم و همینطوردر بعضی مواقع ابزارها و .. محدود می شود.

حال که با کاربرد اصلی بتادین آشنا شدیم و متوجه شدیم که نباید از بتادین در چه زخم هایی استفاده کرد، بهتر است با مفهوم کلی بتادین و روش های تهیه و کاربرد آن آشنا شوید

بتادین چیست و چگونه تهیه می‌ شود؟

بتادین یا همان دوا گلی، که به نام تجاری پوویدون آیودین نیز شناخته میشود، محلولی موضعی و گندزا، تشکیل شده از ید فعال که مناسب برای ضد عفونی کردن زخم ها می باشد. این محلول به طور گسترده در مراکز درمانی و بیمارستان ها مورد استفاده قرار میگیرد. در بسیاری از خانه ها نیز، بتادین جزء وسایل کمک اولیه بوده که برای پانسمان کردن نیز به کار میرود.

روش تهیه بتادین در خانه به صورت زیر است:

مواد مورد نیاز:

• یک نوار بتادین (معمولاً در داروخانه‌ها موجود است)
• آب صاف
• پلی‌وینیل پیرولیدون (PVP) یا گلیسیرین (اختیاری)

طریقه تهیه:

1. دست‌های خود را به دقت با آب و صابون شستشو دهید تا تمامی آلودگی‌ها و میکروب‌ها را از بین ببرید.
2. نوار بتادین را از بسته‌بندی خارج کرده و برروی سطح صاف مانند یک صفحهٔ شیشه‌ای قرار دهید.
3. آب را به طور ملایم بر روی نوار بتادین بریزید تا آن را مرطوب کنید. اجازه دهید بتادین در آب جذب شود و محلولی سفید و کرم‌رنگ تشکیل شود.
4. در صورت تمایل، می‌توانید چند قطره از پلی‌وینیل پیرولیدون (PVP) یا گلیسیرین به محلول اضافه کنید. این کار باعث افزایش روانی محلول و کاهش تحریک پوستی می‌شود.
5. محلول بتادین حاصل را به یک ظرف تمیز و قابل شستشو منتقل کنید و آن را در جای خشک و خنک نگهدارید.

مهم است به یاد داشته باشید که بتادین تنها برای استفاده خارجی است و باید از مخاط و قسمت‌های حساس بدن خودداری کنید. قبل از استفاده از هر محلول ضدعفونی کننده، توصیه می‌شود با پزشک خود مشورت کنید.

انواع بتادین:

۱- بتادین سبز:

بتادین سبز، حاوی محلول ۱۰ درصد از پویدون آیدوین است. برای شستشو و پاک سازی دست قبل از عمل جراحی، ضد عفونی کردن موضع و زخم برای جلوگیری از عفونت و یا پیشگیری از آن به کار برده میشود. از بین برنده کلیه میکروارگانیسم ها، قارچ ها و باکتری ها می باشد.

نحوه استفاده از بتادین سبز چگونه است؟

ابتدا دستان خود را با آب و صابون شست و شو دهید. سپس اندکی بتادین روی پنبه ریخته و روی زخم قرار دهید. تنها در صورتیکه پزشک پماد آنتی بیوتیک تجویز کرده است روی زخم بمالید و سپس پانسمان را به کمک گاز استریل انجام دهید.

تعداد دفعات استفاده از بتادین بر اساس دستور پزشک و معمولا در طول روز میتواند بین ۱ تا ۳ بار باشد. از بتادین به مقدار زیاد استفاده نکنید زیرا میتواند برای بعضی زخم ها مضر و همراه با دیر شدن روند بهبودی گردد.

۲- بتادین قهوه ای:

بتادین قهوه ای و یا بتادین اسکراب حاوی محلول ۷/۵ درصد از پویدون آیدوین است. از این بتادین برای استریل کردن پوست بیمار قبل از جراحی به کار برده میشود. حاوی ماده ای به نام دترژن بوده از بین برنده‌ی کلیه ویروس ها و باکتری ها فعال که باعث عفونت میشوند می باشد. استفاده از بتادین قهوه ای قبل از عمل جراحی، سبب کاهش دادن باکتری های‌موجود روی دست و پوست میشود.

طریقه استفاده از بتادین قهوه ای:

ابتدا دستان خود را با آب کاملا بشویید. سپس مقداری بتادین اسکراب(اندازه یک قاشق چای خوری پر) را روی دست خود بریزید و پس از مدت زمان حدود ۳ دقیقه دست ها را بهم بمالید. اندکی آب میتوانید روی آن بریزید تا کف بیشتری ایجاد شود.

تا به اینجای کار با بتادین و انواع آن و روش های استفاده از هرکدام از انواع بتادین آشنا شدید، در ادامه با ما همراه باشید تا با انواع زخم های قابل ضد عفونی شدن با بتادین آشنا شوید ولی ابتدا باید با زخم و انواع آن آشنا شوید:

انواع زخم ها

خم ها به طور کلی به دو دسته باز و بسته تقسیم می شوند و بر اساس نحوه ایجاد ، میزان شدت، و مدت زمان ترمیم دسته بندی میشوند. در ادامه به معرفی انواع مختلف زخمها می پردازیم:

1- زخم های باز

انواع زخم‌های باز شامل:

• بریدگی: ایجاد شده توسط وسیله ای تیز و برنده

• پارگی: ناشی از کشیدگی پوست و بافتها

• سوراخ شدگی : ایجاد شده توسط وسیله ای نوک تیز که به عمق بافتها نفوذ میکند

• خراشیدگی : ساییدگی سطحی پوست

• گازگرفتگی : ایجاد شده توسط دندان حیوان یا انسان

• زخم های شریانی : ناشی از آسیب به شریانها

• زخم های وریدی : مرتبط با مشکلات گردش خون وریدی.

• زخم های فشاری: به دلیل فشار طولانی مدت بر روی یک ناحیه

• زخم های دیابتی : مرتبط با عوارض دیابت

• زخم های تروماتیک : ناشی از ضربه یا صدمه فیزیکی

• زخم های جراحی: ایجاد شده در اثر عمل جراحی

زخم های بسته

این دسته از زخم شامل موارد زیر می‌باشد:

• کوفتگی : آسیب فشاری به پوست و بافتهای زیرین بدون شکاف پوست

• تکان مغزی : آسیب به بافتها و اندامهای داخلی بدون آسیب مستقیم به پوست

حال که با زخم های باز آشنا شدیم، با توجه به اهمیت موضوع و کاربرد اشتباه بتادین روی زخم های باز، مجددا به ذکر این موضوع می پردازیم که چرا نباید از بتادین روی زخم ها باز استفاده کرد.

آیا روی زخم باز میشود بتادین ریخت؟

استفاده از بتادین روی زخم های باز باید با احتیاط انجام شود. بتادین حاوی ید است که میتواند برای سلول های در حال ترمیم زخم مضر باشد و باعث تاخیر در بهبودی زخم شود. به همین دلیل، توصیه میشود که بتادین را به طور مستقیم روی زخم باز نریزید. به جای آن، میتوان بتادین را برای ضدعفونی کردن اطراف زخم استفاده کنید.

یکی از دلایل اصلی عدم استفاده از بتادین بر روی زخم باز، این است که این ماده ممکن است بافت‌های زخم را تحریک کند و باعث تغییرات زیادی در فرآیند بهبود زخم شود. این موضوع می‌تواند منجر به تاخیر در بهبود زخم یا حتی افزایش خطر عفونت شود.

بتادین همچنین ممکن است بافت‌های پوستی را خشک کند و باعث تحریک و التهاب زیاد در اطراف زخم شود. این موضوع می‌تواند منجر به درد و سوزش بیشتر در منطقه زخم شود و فرآیند بهبود را تاخیر بیشتری بدهد.
از آنجا که بتادین یک ماده ضدعفونی کننده قوی است، ممکن است باعث تحریک پوست شود و باعث ایجاد حساسیت و آلرژی در برخی افراد شود. بنابراین، استفاده از بتادین بر روی زخم باز ممکن است عوارض جدی برای برخی افراد داشته باشد.

پس از اینکه متوجه شدیم که از بتادین نباید روی زخم های باز استفاده کرد، لازم است که روش جایگزین شستشو و ضدعفونی کردن زخم های باز را معرفی کنیم:

نحوه ی ضد عفونی کردن زخم باز ( راهکار جایگزین به جای استفاده از بتادین)

ضدعفونی کردن زخم های باز یکی از مراحل مهم در فرآیند بهبودی است و باید با دقت انجام شود تا از عفونت جلوگیری کند.

مرحله ۱: تمیز کردن زخم

• ابتدا دستهای خود را با آب و صابون بشویید تا از انتقال میکروبها به زخم جلوگیری شود.
• زخم را با آب ولرم و صابون ملایم شستشو دهید تا هرگونه آلودگی و باقیمانده های بافتی پاک شود.
• از پاشیدن آب مستقیماً به زخم خودداری کنید و به جای آن از یک پد یا گاز استریل برای آغشته کردن زخم به آب استفاده کنید.

مرحله ۲: ضدعفونی کردن

• پس از تمیز کردن، زخم را با یک محلول ضدعفونی کننده مانند نرمال سالین (سرم نمکی استریل) یا آب اکسیژنه ضدعفونی کنید.
• از استفاده از مواد تحریک کننده مانند الکل یا پراکسید هیدروژن به صورت مکرر خودداری کنید، زیرا میتوانند به بافتهای در حال ترمیم آسیب برسانند.

مرحله ۳: پوشاندن زخم

• پس از ضدعفونی، زخم را با یک پانسمان استریل بپوشانید تا از ورود میکروب ها و آلودگی های بیشتر جلوگیری شود.
• پانسمان را به طور منظم تعویض کنید، به ویژه اگر خیس یا کثیف شده باشد.

مرحله ۴: مراقبتهای بعدی

• مراقبتهای بعدی شامل نظارت بر نشانه های عفونت مانند قرمزی، تورم، گرما، درد یا ترشحات غیرعادی است.
• در صورت مشاهده هر یک از این نشانه ها یا اگر زخم بهبود نیافت، باید به پزشک مراجعه کنید.

کاربرد عومی بتادین :

۱-التهاب و عفونت های واژن:

علاوه بر مصرف موضعی و ضد عفونی کردن زخم ها میتوان در موارد زیر نیز از بتادین استفاده کرد.

بتادین خاصیت از بین برندگی قارچ ها و با کتری ها را دارا می باشد. یکی از مشکلات اکثر بانوان عفونت لز این ناحیه می باشد. یکی از راه های درمان این عفونت که توسط پزشک زنان تجویز میگردد، شستشوی ناحیه با بتادین است. البته میزان بتادین مورد مصرف باید ۷/۵ تا ۱۰ درصد غلطت داشته باشد.‌ که به صورت سواپ بتادین دار، بتادین محلول در آب مصرف میشود.

۲- درمان برخی بیماری های چشمی:

یکی از مشکلاتی که میتواند در ناحیه چشم نوزادان رخ بدهد، صورتی شدن سفیده چشم است که به آن التهاب ملتحمه چشم میگویند. این عارضه که به دلایل مختلف میتواند رخ دهد در صورتیکه ناشی از عامل باکتری مانند باشد(مثل سوزاک) تنها با تجویز پزشک و زیر نظر او میتواند با بتادین درمان شود. زیرا بتادین نتیجه مثبتی در درمان بیماری های قارچی و ویروسی دارد.

نکات مهم هنگام استفاده از بتادین:

۱- از آنجایی که بتادین حاوی ید است، پس به هیچ عنوان نباید به طور مستقیم روی زخم باز ریخته شود. برای این کار، می بایست بتادین روی‌ گاز استریل( در صورت نبودن گاز استریل، پنبه) ریخته شود و سپس روی زخم باز قرار داده شود. ید موجود در بتادین در صورت تماس مستقیم به داخل زخم، میتواند سبب کند شدن و به تاخیر افتادن روند بهبودی شود.

نکته: بهتر است در مورد زخم های باز، از گاز استریل استفاده شود. زیرا پنبه نیز دارای پرز هایی است که نباید داخل زخم قرار بگیرد.

۲– برای زخم های که باز نیستند و خراشیدگی و یا بریدگی های جزئی است میتوان بتادین را اطراف زخم ریخت. پس از مدت زمان ۵-۶ دقیقه موضع را با محلول شستشو نرمال سالین و یا آب شستشو کرده و تمیز کنید.

۴- به هیچ عنوان به طور خودسرانه، بتادین را برای سوختگی ها و یا زخم های عمیق به جهت آسیب بیشتر به بافت پوست، مصرف نکنید.

۵- بتادین محلولی موضعی و فقط برای ضدعفونی کردن به کار میرود. در صورت ورود بتادین به درون چشم و یا دستگاه گوارش، سریعا به مراکز درمانی مراجعه کنید.

۶- بتادین را در دمای ۳۰ درجه و در محیط خشک و به دور تابش مستقیم آفتاب نگهداری کنید.

۷- همواره به تاریخ انقضاء بتادین توجه کرده و از مصرف بتادین تاریخ گذشته خودداری کنید. تاریخ تولید و تاریخ انقضا بر روی بتادین حک شده است.

۸- بتادین را بیشتر از یک ساعت روی موضع قرار ندهید. زیرا میتواند سبب ایجاد حساسیت، خارش و قرمزی پوست گردد.

۹- همانطور که گفته شد بتادین حاوی ید است. در صورتیکه حساسیت به دارو های حاوی ید دارید، نباید بدون مشورت با پزشک از آن استفاده کنید. حساسیت میتواند به صورت خارش، قرمزی و کهیر بروز کند. در صورت بروز این علائم به مراکز درمانی مراجعه کنید.

۱۰- در صورتی که قصد دارید از بتادین، برای استریل کردن گوش یا مناطق دیگر بدن به منظور پرسینگ یا سوراخ کردن گوش استفاده کنید، از انجام این کار صرف نظر کنید. ید موجود در بتادین با فلزات واکنش میدهد و سبب خوردگی طلا و یا جیوه میشود.

بتادین ها در لیتراژ های مختلفی تولید میشوند تا بتوان در مکان و موقعیت های مختلف از آن بهره برد. این لیتراژ ها شامل بتادین ۶۰ سی سی ، ۲۵۰ سی سی ، ۱ لیتری و ۴ لیتری میشوند.

شما میتوانید برای خرید بتادین به داروخانه ها و یا فروشگاه های معتبر تجهیزات پزشکی همچون فروشگاه‌ اینترنتی تجهیز گستران ابوریحان مراجعه نمایید.

از اینکه تا‌پایان این‌مطلب همراه ما بودید از شما سپاسگزاریم.

سوالات متداول درباره چگونگی استفاده از بتادین

1. آیا بتادین برای درمان زخم‌ها مناسب است؟

بله، بتادین معمولاً برای درمان زخم‌ها استفاده می‌شود.

2. چرا نباید بتادین روی زخم باز ریخت؟

استفاده از بتادین روی زخم باز می‌تواند باعث تحریک زخم شده و باعث تاخیر در بهبودی آن شود.

3. آیا بتادین می‌تواند باعث التهاب زخم شود؟

بله، استفاده از بتادین روی زخم باز ممکن است باعث التهاب زخم شود.

4. چه جایگزین‌هایی برای بتادین برای درمان زخم‌ها وجود دارد؟

می‌توان از آب و صابون، الکل یا روغن‌های طبیعی برای تمیز کردن زخم استفاده کرد.

5. آیا بتادین می‌تواند باعث تیرگی زخم شود؟

بله، استفاده از بتادین روی زخم باز ممکن است باعث تیرگی زخم شود.