زخم بستر یک مسئله ناخوشایند است که برای بیماران بستری و افرادی که تحت محدودیت حرکتی قرار دارند، ایجاد میشود. این زخمها میتوانند منجر به عوارض جدی مانند عفونت، التهاب و تشکیل زخم عمیقتر شوند. از این رو، جلوگیری از زخم بستر اهمیت بسیاری دارد.
هدف ما در این مقاله، ارائه و معرفی راهکارهای درمانی برای زخم بستر می باشد. یکی از روشهای موثر در جلوگیری و کاهش احتمال بروز زخم بستر، استفاده از تشک مواج ضد زخم بستر است. تشک مواج تکنولوژی پیشرفتهای محسوب می شود که برای کاهش فشار و تقویت جریان خون در نقاط فشاری بر روی بدن بیماران استفاده میشوند. این تشکها از مواد نرم و ارگونومیک ساخته شدهاند و قابلیت تنظیم فشار را دارند. با استفاده از تکنولوژی مواج این تشکها به طور مداوم فشار را تغییر میدهند و تحرک خون را در نقاط فشاری بهبود میبخشند.
به عنوان مثالی دیگر، تعویض پانسمان در خانه نیز از مراحل مهم و ضروری در خصوص بیماری جراحت بستر محسوب می گردد و یکی دیگر از شیوههای درمانی موثر برای زخم بستر است. این روش متخصصان بهداشت و درمان توصیه میکنند تا بیمارانی که با زخم بستر مواجه هستند، به همراه خانواده یا مراقبان خود بتوانند پانسمان زخم را در خانه تعویض کنند. مراحل تعویض پانسمان در خانه به طور مختصر شامل، آمادهسازی محیط، خارج کردن پانسمان قدیمی، تمیز کردن زخم، خشک کردن زخم، قرار دادن پانسمان جدید، ثبت و نظارت جای زخم می باشند.
تعویض پانسمان در خانه یک روش موثر در مراقبت از جراحت بستر می باشد، اما بسیار مهم است که توصیهها و دستورالعملهای پزشک را رعایت نموده و در صورت وجود هرگونه مشکل یا تغییر در وضعیت زخم، به پزشک خود اطلاع دهید. با توجه به اهمیت جلوگیری از زخم بستر در ادامه این مقاله، به بررسی دقیقتر روشها و راهکارهای دیگر جلوگیری از جراحت بستر نیز خواهیم پرداخت.
راههای درمان زخم بستر
زخم بستر یک مشکل پیچیده می باشد که نیازمند رویکردهای گوناگون درمانی است. در این بخش، به بررسی و توضیح روش درمان جراحت بستر میپردازیم.
1- ارزیابی و تشخیص دقیق
یکی از اولین قدمها در درمان زخم بستر ارزیابی و تشخیص دقیق آن است. این ارزیابی شامل بررسی نوع و عمق زخم، نقاط فشار بیشتر، علائم عفونت و وضعیت عمومی بیمار میشود. با تشخیص صحیح، رویکردهای درمانی مناسب میتوانند انتخاب شوند.
2- تمیز کردن و مراقبت از زخم
تمیز کردن منظم و مراقبت های ویژه موجب جلوگیری از زخم بستر می شود که از اهمیت بالایی برخوردار است. این شامل شستشوی زخم با محلولهای آنتیسپتیک، برداشتن بافت مرده، استفاده از فومها و دستگاههای تنظیم فشار هوا برای کاهش فشار و تهویه مناسب زخم است.
3- استفاده از تکنولوژی و وسایل پوششی
استفاده از تکنولوژی و وسایل پوششی مناسب میتواند در بهبود جراحت بستر موثر باشد. برخی از وسایل شامل ترکیبات ژل، سرمها، باندهای آبگریز و چسبهای ویژه هستند. این وسایل بهبود رطوبت و تهویه زخم را تسهیل میکنند و از عفونت زخم جلوگیری میکنند.
4- تغذیه مناسب
تغذیه مناسب برای بیماران با زخم بستر بسیار مهم است. مصرف مواد غذایی غنی از پروتئین، ویتامین C و روی میتواند به بهبود فرایند التیام زخم کمک کند. همچنین، باید میزان مصرف مایعات را نیز در نظر گرفت تا به رطوبت و ترطیب مناسب زخم کمک شود.
5- مدیریت درد
درد یکی از عوارض ناخوشایند زخم بستر است. برای مدیریت درد، میتوان از مداخلات دارویی و غیردارویی مانند داروهای ضد درد، تکنیکهای آرامش بخشی مثل ماساژ و تکنیکهای تنفس عمیق استفاده کرد.
6- سرپوش گذاری و حفاظت از زخم
در برخی موارد، استفاده از سرپوشهای مناسب برای جراحت بستر میتواند به بهبود سریعتر زخم کمک کند. این سرپوشها میتوانند از جنسهای مختلفی مانند پانسمانها، باندهای سیلیکونی، فومها و آلژیناتها باشند. سرپوشها از زخم محافظت و به رطوبت و تهویه مناسب زخم کمک میکنند.
7- فیزیوتراپی و توانبخشی
فیزیوتراپی و توانبخشی میتوانند در بهبود جراحت بستر و جلوگیری از تکرار آن موثر باشند. این شامل تمرینات فیزیکی، ماساژ، استفاده از دستگاههای الکتریکی مانند الکتروتراپی و استفاده از تکنیکهای تنفسی و تمریناتی برای بهبود عملکرد عضلات است.
8- مدیریت عفونت
عفونت زخم بستر میتواند فرآیند التیام را تشدید کند و به تاخیر بیندازد. برای مدیریت عفونت، ممکن است نیاز به استفاده از آنتیبیوتیکها، آنتیسپتیکها و محافظت از زخم در برابر عوامل میکروبی باشد.
9- مدیریت فشار
تقویت و مدیریت فشار در نقاط بحرانی میتواند در جلوگیری از تشکیل زخم بستر و تسریع فرآیند التیام زخم مؤثر باشد. استفاده از تشکها و وسایل پشتیبانی مانند پد فشار توزیع شده و تغییر مکرر وضعیت بدن بیمار میتواند به این منظور کمک کند.
10- تحت نظر قرار گرفتن توسط تیم درمانی
درمان زخم بستر بهتر است تحت نظر یک تیم درمانی متخصص انجام شود. این تیم میتواند از پزشکان، پرستاران، فیزیوتراپیستها، تغذیهشناسان و متخصصان دیگر تشکیل شده باشد. همکاری تمامی اعضای تیم و برنامهریزی منظم میتواند در بهبود جراحتبستر موثر باشد.
مراقبت های لازم برای جلوگیری از زخم بستر
بهترین و سریعترین درمان جراحت بستر مراقبت های موارد زیر می باشد:
تغییر وضعیت بدن
تغییر وضعیت بدن به طور منظم و مکرر برای کاهش فشار و اصطکاک در نقاط قابل آسیب مهم است. این فعالیت میتواند شامل تغییر وضعیت بدن در تخت بیمار و استفاده از بالشهای فشار کم برای توزیع بهتر فشار باشد.
مراقبت از پوست
حفظ تمیزی و سلامت پوست از اهمیت بالایی برخوردار است. پوست باید تمیز و خشک نگه داشته شود. بررسی منظم پوست برای شناسایی نشانههای قرمزی، ترشحات، تورم و تغییرات دیگر بسیار مهم است.
مراقبت در مورد ترمیم زخمهای موجود
در صورت وجود زخم، توصیه میشود روشهای مناسب برای ترمیم آن را از پزشک یا پرستار خود بخواهید. تمیز کردن و تعویض پانسمان در خانه در زمانهای مشخص و به درستی، استفاده از محافظ مخصوص برای زخم و استفاده از مواد ضدعفونی کننده و ترمیم کننده مناسب از جمله مراقبتهای لازم هستند.
نشانههای قرمزی، ترشحات، تورم و تغییرات دیگر مشاهده شوند. همچنین، پوست باید تمیز و خشک نگه داشته شود. در صورت وجود آلودگی یا لکههای رطوبت، باید به دقت پاکسازی شوند. استفاده از لوسیونها یا کرمهای مرطوبکننده میتواند به حفاظت و ترمیم پوست کمک کند.
مراقبت از تغذیه
مراقبت از تغذیه مناسب نقش مهمی در جلوگیری از جراحت بستر دارد. تغذیه سالم و مناسب میتواند به بهبود و تقویت پوست کمک کند و فرایند ترمیم زخم را تسریع بخشد. در تغذیه خود، مواد غذایی غنی از پروتئین برای بهبود و تقویت بافت پوستی مفید هستند. ویتامین C نیز برای ترمیم بافت و تولید کلاژن مهم است. روی نیز به تولید سلولهای جدید و ترمیم بافت کمک میکند. به علاوه، مواد غذایی حاوی روغنهای سالم نیز میتوانند به حفظ رطوبت پوست کمک کنند.
مراقبت مناسب و پیگیری دقیق از توصیهها و دستورات پزشک میتواند به شدت در جلوگیری از جراحت بستر و بهبود وضعیت پوست کمک کند. در هر صورت، مهم است که با پزشک خود در مورد مراقبتهای خاصی که برای شما مناسب هستند، مشورت کنید.
انواع زخم بستر و درمان آن
جراحت بستر موجب آسیب به پوست و بافتهای نرم زیر آن میشود و معمولاً در افرادی که برای مدت طولانی در تخت بستر قرار دارند، اتفاق میافتد. این زخمها به دلایل مختلفی از جمله فشار طولانی مدت بر روی نقاط قابل آسیب، اصطکاک، رطوبت، عدم تغذیه مناسب پوست و … به وجود میآیند. در زیر به برخی از انواع زخم بستر و روشهای پیشگیری از آنها اشاره میکنم:
1- زخم فشاری
این نوع زخم بر اثر فشار طولانی و قوی بر روی نقاط قابل آسیب مانند ساق پا، پشت، ران پا و … ایجاد میشود. برای پیشگیری از زخم فشاری، تغییر وضعیت بدن و تخت بستر به طور منظم، استفاده از تشکهای فشار کم یا تشک مواج و حفظ تمیزی و خشکی پوست و مصرف تغذیه مناسب مهم است.
2- زخم رطوبتی
این نوع زخم به دلیل برخورداری پوست از رطوبت طولانی و نفوذ مایعات به پوست به وجود میآید. برای جلوگیری از زخم رطوبتی، حفظ خشکی پوست، استفاده از محافظ مخصوص پوست (مانند هیدروکلوئیدی) و توجه به تغییرات رطوبت پوست ضروری است.
3- زخم اصطکاکی
این نوع زخم به دلیل اصطکاک مکرر و قوی بر روی پوست، معمولاً در مناطقی مانند پشت، کف پا، آرنج و … به وجود میآید. برای جلوگیری از زخم اصطکاکی، استفاده از لوسیونها یا پودرهای ضد اصطکاک، استفاده از لوازم محافظ مانند باند، البسه و کفشهای مناسب با فشار متعادل و کاهش اصطکاک مهم است.
4- زخم تغذیهای
این نوع زخم به دلیل عدم تغذیه مناسب پوست و بافتهای زیرین آن ایجاد میشود. برای جلوگیری از زخم تغذیهای، تغذیه مناسب و حاوی پروتئین، ویتامینها و مواد مغذی مهم است.
علاوه بر اینها، در پیشگیری از جراحت بستر، توجه به تمیزی و خشکی پوست، جلوگیری از عفونتهای پوستی، استفاده از تشکهای مخصوص برای توزیع فشار، تغییر وضعیت بدن منظم، استفاده از محافظ مخصوص برای زخم (مانند باندهای ژل یا فوم)، استفاده از البسه و کفشهای مناسب با فشار متعادل، مراقبت و تمیزی مناسب از پوست، تغذیه مناسب و حاوی مواد مغذی و ویتامینها، استفاده از لوسیونها یا پودرهای ضد اصطکاک، کاهش اصطکاک و فشار مکرر بر روی پوست، و مشورت با پزشک در مورد روشهای پیشگیری و مراقبت مناسب میباشد. مهم است بدانید که هر فرد و شرایط بستری خاص خود را دارد، بنابراین مشاوره و راهنمایی پزشک خود را در مورد روشهای پیشگیری از جراحت بستر حتماً دریافت کنید.
استفاده از تشک های مخصوص برای درمان زخم بستر در منزل
استفاده از تشکهای مخصوص میتواند در جلوگیری از زخم بستر و حفظ سلامت پوست از راهکارهای درمان خانگی زخم بستر بسیار مفید باشد. این تشکها، که به عنوان تشکهای فشار کم یا تشک مواج شناخته میشوند، به منظور توزیع بهتر فشار بر روی نقاط حساس بدن استفاده میشوند.
طراحی این تشکها بر اساس اصول ارتوپدیک و کاهش فشار استوار است. تشکهای فشار کم به وسیله فاصلهگذاری بین بدن بیمار و سطح تخت بستر، فشار را به طور یکنواخت بر روی نقاط قابل آسیب توزیع میکنند. همچنین، برخی از تشکها دارای قسمتهای قابل تنظیم و تغییر شکل هستند تا به تطابق با شکل بدن بیمار کمک کنند و فشار را به طور بهینه توزیع کنند.
استفاده از تشکهای مخصوص میتواند فشار و اصطکاک را کاهش داده و خطر جراحت بستر را به طور قابل توجهی کاهش دهد. این تشکها برای افرادی که به دلایلی (مانند بیماریهای قلبی، فشار خون بالا، اختلالات حرکتی و …) از تغییر وضعیت بدن مناسب در تخت بستر بهرهمند نیستند و یا به صورت طولانی در تخت بستر نیاز دارند، بسیار مفید است. با این حال، مهم است که یک تشک مناسب و با کیفیت را با راهنمایی پزشک یا کارشناس بهداشت انتخاب کنید.
همچنین، تشک باید به درستی استفاده و تنظیم شود و در صورت لزوم تنظیمات آن تغییر داده شود. بعلاوه، ممکن است نیاز باشد تشک را همراه با روشهای دیگری مانند تغییر وضعیت بدن و استفاده از محافظ مخصوص برای زخم استفاده کنید.
نقش زیر انداز بیمار در جلوگیری از زخم بستر
نگهداری از افراد سالمند، به ویژه آنهایی که دچار مشکلات عدیده ای همچون بی اختیاری ادرار هستند، نیازمند داشتن تجهیزاتی می باشد. یکی از این تجهیزات مهم که امروزه کاربرد زیادی پیدا کرده است، زیر انداز بیمار می باشد.
در این قسمت از مطالب آموزشی تجهیز گستران ابوریحان به معرفی این محصول و ویژگی ها و کاربرد آن می پردازیم. پس اگر قصد خرید یک زیر انداز مناسب برای بیمار خود دارید تا پایان با ما همراه باشید.
زیر انداز بیمار چیست و چرا باید از آن استفاده کرد؟
دروشیت، زیر انداز یکبار مصرف، زیر انداز بهداشتی یا زیر انداز بیمارستانی از نام های متعدد این محصول می باشد که برای مصارف مختلفی استفاده میشود. اغلب افراد از این وسیله برای پهن کردن در زیر افراد سالمند، بیماران و یا کودکان استفاده میکنند.
بسیاری از اوقات، افراد بنا بر شرایطی مانند کهولت سن، بیماری و… قادر به پایین آمدن از تخت و انجام کارهای شخصی خود نیستند. به این صورت میتوان به راحتی از زیر انداز های بهداشتی استفاده کرد.
در طراحی لایه های دروشیت که بین ۵ تا ۷ لایه متغیر است از مواد گوناگونی استفاده شده است.
ساخت بخش اول( لایه ای که با پوست بیمار در ارتباط است) سعی بر آن است که از پنبه استفاده شود تا حساسیتی برای بدن ایجاد نکند.
لایه های میانی که دارای پودر جاذب هستند، نقش مهمی برای جذب ترشحات و مایعات دارند. در این لایه ها از پودری استفاده شده است که بین ۳ تا ۷ گرم است. هرچقدر میزان پودر به کار رفته بیشتر باشد، قدرت جذب بالاتر است.
لایه خارجی معمولا ضد آب است که از نفوذ ترشحات و ادرار به تشک تخت جلوگیری میکند.
به طور کلی زیر انداز بهداشتی برای جلوگیری از ایجاد عفونت و خونریزی برای افرادیکه دچار بی اختیاری ادرار، ترشحات و مشکلات دیگر هستند طراحی شده است. این وسیله کمک شایانی برای حفظ بهداشت فردی میکند.
مهم ترین ویژگی هایی که یک زیر انداز بهداشتی باید داشته باشد چیست؟
۱- جذب بالایی داشته باشد: اصولا زیر انداز بهداشتی میتوانند در سه تا پنج لایه ساخته شود. تمام زیر انداز ها میتوانند بی اختیاری های معمولی را کنترل کنند. در صورتیکه بی اختیاری شدید باشد، باید از زیر انداز های پنح لایه با قابلیت جذب بالا استفاده شود.
۲- ضد حساسیت باشد: از آنجا که بیماران روی تخت و یا افرادی که دچار زخم بستر هستند به طور مداوم با لایه ی اول دروشیت در تماس هستند، می بایست زیر انداز مورد نظر فاقد حساسیت باشد.
۳- بافتی نرم داشته باشد و برای پوست های حساس، کودکان و نوزادان آسیبی وارد نکند.
۴- سایز متناسبی برای استفاده در ویلچر و تخت داشته باشد: سایز ۹۰*۶۰ پرکاربرد ترین سایز زیر انداز ها محسوب میشود.
۵- کیفیت بالایی داشته باشد و از نشت بوی بد جلوگیری کند: یک زیر انداز مناسب باید از لایه هایی تشکیل شده باشد که بتواند از ترشح، بو و نفوذ مایعات به تخت جلوگیری کند. همچنین از مواد آنتی باکریال ساخته شود و عوارضی مانند قارچ های پوستی نداشته باشد.
مهم ترین کاربرد های دروشیت چیست؟
توجه به ایننکته خالی از لطف نیست که گرچه اکثر موارد استفاده از دروشیت ها برای کنترل بی اختیاری ادرار است؛ اما در موارد زیر نیز میتوان از ان استفاده کرد.
* کلیه افرادیکه دچار مشکل کنترل ادرار هستند
*برای تعویض پوشک نوزادان
*پیشگیری و جلوگیری از زخم بستر
*پس از عمل های جراحی مختلف و زایمان
*برای پانسمان کردن زخم هایی که دچار ترشح هستند
* نگهداری و تمیز کردن حیوانات خانگی
* بیماران دچار خونریزی و یا بانوان دارای مشکلات قاعدگی
سایز بندی زیر انداز های بهداشتی چگونه است؟
۱- سایز ۶۰*۶۰ : کوچکترین سایز و مناسب کودکان بوده و در طرح و رنگهای مختلفی ساخته میشود. برای تعویض پوشک نوزادان و کودکانی که دچار اختلال شب ادراری هستند مناسب می باشد.
۲- سایز ۹۰*۶۰ : پر مصرف ترین و پر کاربرد ترین سایز زیر انداز سایز ۹۰*۶۰ است. از این نوع سایز در مراکز درمانی ، بیمارستان ها و در خانه برای تخت های یک نفره و یا روی ویلچر استفاده میشود.
۳- سایز ۶۰*۱۶۰: این سایز به زیر انداز باله دار معروف است. از نظر ابعاد مانند سایز ۶۰*۹۰ است با این تفاوت که از کنار حدود ۳۵ سانتی متر اضافه تر است و میتواند از سر خوردن و جابجایی زیر انداز ( که بر اثر حرکت زیاد بیمار رخ میدهد) ممانعت کند.
۴- سایز ۱۰۰*۷۰ : از این سایز بیشتر برای افراد چاق استفاده میشود.
۵- سایز ۱۷۰*۷۰ : این سایز، مدل باله دار سایز ۱۰۰*۷۰ است. برای افراد سنگین وزن و کسانیکه تحرک زیادی دارند و تکان میخورند مناسب می باشد. قسمت باله دار آن به زیر تخت ثابت میشود و از جابجا شدن زیر انداز جلوگیری میکند.
نکته:
زیر انداز های بیمار در دو نوع زیر انداز یکبار مصرف و زیر انداز قابل شستشو تولید میگردند. نوع یکبار مصرف آن ، تنها برای یک نفر و یک بار استفاده می باشد. در حالیکه زیر انداز های قابل شستشو از مواد پلیمری تهیه میگردند و میتوان برای یک نفر چند بار استفاده گردد.
مزایای استفاده از زیر انداز بهداشتی
۱- با وجود داشتن کاربرد های فراوان، قیمت مقرون به صرفه ای دارد. این محصول، در بسته های ۵ تا ۱۰ عددی تولید میشود و هرعدد قیمتی بین ۴۰۰۰ تا ۵۰۰۰ تومن دارند.
۲- از آنجا که علت زخم بستر عمدتا مرطوب شدن پوست می باشد؛ لذا استفاده از زیر انداز بیمار سبب خشکی و گرفتن رطوبت میشود. بنابراین میتواند از زخم بستر جلوگیری کند.
۳- با قرار گیری روی تخت، برای بیمار هیچ گونه آزار و اذیتی ایجاد نکرده و با حرکت های بیمار، جابجا نمیشود.
۴- دارای وزن سبک و کم حجمی بوده و دست و پا گیر نیست. در نتیجه به راحتی در مکان های مختلفی قابل استفاده و حمل و نقل است.
در حال حاضر برندهای مختلفی از دروشیت ها روانه بازار میشوند. از مرغوب ترین این برندها میتوان به زیر انداز بیمار بی تی آی، زیر انداز بیمار تافته، زیر انداز بیمار گلد پد و زیرانداز تینو اشاره کرد.
شما میتوانید برای خرید زیر انداز بیمار به فروشگاه اینترنتی تجهیز گستران ابوریحان مراجعه نمایید. همچنین میتوانید از سایر محصولات مصرفی نیز دیدن کنید.
تاثیر فعالیت فیزیکی در پیشگیری از زخم بستر
فعالیت فیزیکی منظم و مناسب میتواند نقش مهمی در پیشگیری از زخم بستر داشته باشد. با انجام تمرینات فیزیکی، عضلات قویتر میشوند و توانایی تحمل فشار و اصطکاک بر روی پوست افزایش مییابد. همچنین، فعالیت بدنی بهبود گردش خون به نقاط حساس پوست را تسریع میکند. با افزایش قدرت عضلات و بهبود گردش خون، خطر تشکیل زخم بستر به طور قابل توجهی کاهش مییابد. بنابراین، برنامهریزی و انجام فعالیتهای فیزیکی منظم توسط افراد در معرض خطر زخم بستر بسیار حائز اهمیت است.
سوالات متداول
1- آیا زخم بستر قابل درمان است؟
بله، زخم بستر در صورت تشخیص و مراقبت مناسب قابل درمان است. با توجه به نوع و شدت زخم، بهبودی و ترمیم پوست و بافتهای آسیب دیده ممکن است زمان بر باشد.
2- آیا استفاده از تشک مواج میتواند در پیشگیری از زخم بستر مفید باشد؟
بله، استفاده از تشک مواج میتواند فشار را به طور متناسب توزیع کند و خطر تشکیل زخم فشاری را کاهش دهد.
3- آیا تغذیه مناسب برای پیشگیری از زخم بستر مهم است؟
بله، تغذیه مناسب که حاوی پروتئین، ویتامینها و مواد مغذی میتواند به تقویت پوست و بافتهای زیرین آن کمک کرده و خطر زخم تغذیهای را کاهش دهد.
4- آیا تمیزی و مراقبت مناسب از پوست میتواند در جلوگیری از زخم بستر مؤثر باشد؟
بله، تمیزی و مراقبت مناسب از پوست، شامل شستشو و خشک کردن منظم، استفاده از محافظ مخصوص و جلوگیری از عفونتهای پوستی، میتواند در جلوگیری از زخم بستر مؤثر باشد.
5- عوامل ایجاد زخم بستر چیست؟
عوامل مختلفی میتوانند عامل ایجاد زخم بستر شوند، از جمله فشار طولانی مدت بر روی نقاط قابل فشردگی پوست، اصطکاک و لغزش، تحریک شیمیایی یا حرارتی، عدم چرخش مناسب بیمار در تخت و عدم تهویه صحیح پوست.