کلستومی چیست؟
اگر راه خروج مواد دفعی از بدن به دلایلی مسدود شده باشد، ناچارا عملی تحت عنوان کلستومی صورت میگیرد. در این عمل بخشی از روده‌ی بزرگ(استوما) برای خروج مدفوع سوراخ شده و این سوراخ به شکم پیوند زده میشود. به راه باز شده کلستومی و به زخم ایجاد شده استوما میگویند. دلایلی مانند سرطان کولون، تصادفات و یا برخورد شدید به شکم میتواند از جمله دلایل مسدود شدن راه خروجی کولون باشد. بدین صورت، مواد خروجی به جای مقعد، از شکم خارج میشود.
کلستومی به چند دسته تقسیم میشود؟
کلستومی به سه گروه الف) کلستومی عرضی ب)کلستومی نزولی و ج) کلستومی صعودی تقسیم میشود. در گروه الف، استومای ایجاد شده در قسمت میانی و بالای شکم است و برای خروج موادی که مایع یا شل است می باشد. در گروه ب ، استومای ایجاد شده در قسمت چپ شکم بوده و برای خروج مواد دفعی سفت می باشد. در گروه ج نیز، استوما در قسمت راست شکم ایجاد و برای خروج مواد دفعی نرم می باشد.
کیسه کلستومی چیست؟
کیسه های مخصوصی تحت عنوان کیسه کلستومی برای جمع آوری مواد زائد طراحی شده اند. این کیسه ها در دو نوع کیسه کلستومی موقت و کیسه کلستومی دائمی تولید میشوند. استفاده از کیسه های کلستومی موقت، منوط به برداشتن قسمت کوچکی از کولون بوده و در واقع در این زمان استراحتی به کولون داده میشود.
کیسه های کلستومی دائم، زمانی به کار میرود که قسمت عظیمی از روده‌ی بزرگ برداشته شده و امکان متصل کردن مجدد روده وجود نداشته باشد. کیسه های کلستومی با چسباندن چسب های مخصوصی به مدت حدود ۳۰ ثانیه، به شکم متصل میشوند. از ویژگی های این کیسه میتوان به عدم خارج شدن بو به بیرون و یا پاره شدن آن بر اثر ضربه اشاره کرد.
انواع کیسه کلستومی:
به طور کلی، کیسه های استومی به دو نوع یک‌تکه و دو تکه تقسیم میشوند. این دو نوع نیز شامل کیسه های ته باز، ته بسته و شیردار می باشند.
۱- کیسه کلستومی یک تکه:
این نوع کیسه برای افرادیکه از نظر ظاهری برایشان اهمیت زیادی دارد که افراد دیگر متوجه نشوند، بسیار مناسب است. کیسه های تک تکه، نامرئی هستند و از زیر لباس و همچنین در صورت پوشیدن لباس های جذب نیز مشخص نمیشوند. این کیسه ها یک بار مصرف هستند و پس از هربار استفاده باید تعویض شوند. فرایند تعویض کیسه ها همراه با استفاده از خمیر های محافظ ، نوار و چسب بوده و بنابراین از نظر اقتصادی گران در می آیند. ضمن اینکه تعویض مکرر کیسه ها، امکان ایجاد حساسیت را در پی دارد.
۲- کیسه های کلستومی دو تکه :
میزان تعویض کیسه های کلستومی دو تکه از یک تکه‌کمتر بوده و در نتیجه میزان حساسیت های پوستی کاهش می یابد. همچنین تعویض کردن این کیسه ها نیز آسان می باشد. این کیسه ها معمولا در ابعاد بزرگتر و کوچکتر تولید میشوند. نوع بزرگتر را میتوان در مواقعی که فرد تنهاست مانند خوابیدن در شب و نگرانی بابت دیده شدن کیسه ندارد، استفاده کند. البته نوع بزرگتر آن گرانتر می باشد. نوع معمولی تر آن مناسب برای فعالیت های روزمره می باشد.
۳- کیسه های کلستومی قابل شستشو(قابل تخلیه):
این کیسه ها قابلیت شستن را دارند و میتوانند چند بار استفاده شوند. بنابراین از نظر اقتصادی مقرون به صرفه هستند. در دو نوع تک تکه و دو تکه طراحی میشوند و مناسب برای دفع موادی که به صورت مایع یا جامد است می باشند. لازم به ذکر است که این نوع کیسه ها، حس راحتی کمتری برای مصرف کننده به همراه دارد.
۴- کیسه کلستومی قابل برش:
کیسه های کلستومی که از قبل برش زده شده باشند گرچه نیازمند صرف زمان کمتری هستند؛ اما در صورتیکه مطمئن نیستید سایز حفره‌ی استوما خود دقیقا با سایز حفره‌ی برش زده شده مطابق است، مناسب شما نیست. در اینصورت احتمال تراوش مواد دفعی وجود دارد. برای حل این مشکل، کیسه های قابل برشی طراحی شده اند که قابل استفاده برای استوما با سایز های مختلف است. این کیسه ها را میتوان برای سایز های مختلف استوما برش زد. بنابراین امکان ترشح و ریختن مواد دفعی به بیرون کیسه کمتر است.
۵- کیسه کلستومی ته بسته :
این نوع از کیسه های استومی میتوانند تا حدود چند روز مثلا دو تا سه روز استفاده و پس از آن تعویض شوند. برای افرادیکه مشغله‌ی زیادی دارند و فرصت تعویض زود به زود ندارند مانند ورزشکاران یا شناگران بسیار مناسب است. این کیسه ها به صورت یک تکه و دو تکه و به صورت یک بار مصرف هستند و برای دفع موادی که بصورت جامد است مناسب می باشند
۶- کیسه کلستومی شفاف و مات:
کیسه های کلستومی را از نظر نوع رنگ، به دو نوع مات و شفاف تقسیم میکنند. کیسه های شفاف، قابلیت تشخیص آسانی از نظر پر و یا خالی بودن دارند. و این امکان را به کاربر میدهد که با مشاهده‌ی آن و قبل از پر شدن کامل کیسه، دیگران را مطلع کند. این کیسه ها بیشتر در زمان پس از عمل جراحی به منظور کنترل و بررسی میزان مواد دفعی به کار میرود. همچنین برای افرادیکه زمان زیادی روی صندلی های چرخدار و یا روی تخت بیمارستان بستری هستند مناسب است. کیسه های مات نیز، کاملا مواد داخل کیسه را مخفی میکنند و مورد اقبال بسیاری از کاربران استومیت می باشد.
برای خرید یک کیسه کلستومی مناسب به چه نکاتی باید توجه کرد؟
عوامل متعددی برای انتخاب یک کیسه کلستومی خوب و مناسب وجود دارند. اولین عامل، توجه به نوع استومی است. معمولا برای عمل های کلستومی، از کیسه های ته بسته، عمل های ایلئوستومی ، از کیسه های ته باز و برای عمل های یوروستومی از کیسه های شیر دار استفاده شده و مناسب است.
نکته‌ی بعدی که باید در نظر گرفت، راحتی بیمار و عدم ایجاد حساسیت های پوستی است. برای این کار میتوانید چند کیسه مختلف را در قسمت های دیگر بدن بچسبانید و بررسی کنید کدام یگ حس بهتری به شما میدهد.
وضعیت اقتصادی نیز از دیگر موضوعاتی است که برای خرید، تاثیر گذارند. به عنوان مثال کیسه های یک تکه همانطور که گفته شد با وجود گران قیمت بودنشان، خیال مصرف کننده را از نظر ظاهری و اینکه کیسه از زیر لباس مشخص نباشد راحت میکند.
نحوه‌ی تعویض کیسه کلستومی‌چگونه است؟
ابتدا دست های خود را با اب و صابون شسته و کاملا خشک کنید. مرحله‌ی اول برداشتن کیسه‌ی قبلی است. دو طرف لبه‌ی چسب را گرفته و به آرامی از روی شکم جدا کنید. سپس محل استوما را با کمک دستمال مرطوبی تمیز کنید. کیسه‌ی کلستومی که استفاده میکنید حتما باید با سایز حفره‌ی استوما تطابق داشته باشد.
در صورتیکه از کیسه‌ی برش شده ای استفاده میکنید که قبل از خرید آن را تطابق داده اید. و در صورتیکه از کیسه‌ی قابل برش استفاده می نمایید، ابتدا اندازه‌ی محل استوما را گرفته و به همان اندازه روی کیسه برش دهید. سپس چسب کیسه را از روی آن جدا کنید. حفره‌ی کیسه را داخل حفره‌ی استوما قرار دهید و به کمک چسب های آن روی شکم نصب کنید. توجه داشته باشید که چسب های کیسه باید اطراف استوما را در بر بگیرد. همجنین میتوانید از سایر لوازم جانبی مانند خمیر و چسب کلوپلاست برای چسبندگی بیشتر استفاده کنید.
پرسش: یوروستومی و ایلئوستومی چیست؟
در صورتیکه قسمتی از روده‌ی باریک به سطح شکم متصل شود آن را ایلئوستومی و اگر بخشی از مجاری ادراری به سطح شکم متصل شود آن را یوروستومی می نامند.
سوالات متداول کاربران:
* مدت زمان استفاده از کیسه چقدر بوده و چند روز یک بار باید تعویض کرد؟
برای پاسخ به این سوال باید عوامل مختلفی را در نظر گرفت. نوع کیسه‌ی انتخاب شده، نوع و محل استوما، میزان تعریق بدن و نوع پوست همه در مدت زمانی که باید از یک کیسه استفاده کرد تاثیرگزارند. بعضی از کیسه ها را باید هر روز تعویض کرد و بعضی تا سه تا یک هفته قابل استفاده هستند.
زمان تعویض کیسه چه وقتی است؟
بهترین زمان تخلیه و تعویض کیسه زمانی است که استوما در حالت بدون فعالیت و اصولا صبح زود قبل از خوردن صبحانه باشد. زمان تعویض کیسه به فرد مصرف کننده نیز بستگی دارد که بعضی افراد قبل از خوابیدن شب، راحت تر هستند. نکته مهم: در صورت مشاهده‌ی نشتی و یا پر شدن یک سوم از کیسه، سریعا آن را تعویض کنید
* تفاوت کیسه کلستومی ته باز و ته بسته چیست؟
کیسه کلستومی که انتهای آن باز است، معمولا قابل شستشو و چند بار استفاده میباشد. همچنین برای تخلیه‌ی مواد دفعی، به راحتی میتوان ته کیسه را باز کرد و تخلیه را انجام داد و اصولا مناسب برای دفع موادی است که مایع و شل هستند(کلستومی صعودی و عرضی) می باشد. در حالیکه کیسه کلستومی ته بسته، عموما یک بار مصرف هستند و پس از پر شدن می بایست دور انداخته شوند و مناسب برای دفع مواد خروجی با غلظت جامد(کلستومی نزولی) است.
* چگونه باید از زخم استوما مراقبت کرد؟
پس از عمل جراحی، چکاپ هایی از سوی پرستار برای بررسی اندازه سایز استوما انجام میشود. در روزهای اولیه پس از عمل، اندازه‌ی حفره استوما بزرگ بوده و به مرور زمان کوچک میشود. فرد استومیت همواره باید به محل استومی خود اشراف داشته باشد. بررسی محل زخم به منظور عدم ایجاد التهاب، عفونت، خونریزی و مسدود شدن استوما ضروری می باشد. در صورت مشاهده‌ی این علائم لازم است به پزشک مراجعه شود.
کلام آخر:
کلستومی مانند همه‌ی عمل ها بوده و برای حفظ و ادلمه‌ی زندگی انجام میشود. فرد دچار استومیت باید روحیه و اعتماد به نفس خود را داشته باشد و به روند طبیعی زندگی بپردازد. یکی از مشکلات ناشی از عمل، عدم قرار گیری صحیح استوما بر روی شکم است. این امر باعث شده کیسه کلستومی به خوبی روی موضع ثابت نشود و امکان نشت مواد دفعی میسر شود. همچنین سبب از بین رفتن کنترل بو و گاز میشود. در این صورت نیز لازم است سریعا پزشک خود را مطلع سازید.
شما چه تجربه ای درمورد کلستومی دارید؟ تجربیات خود را با ما و سایر کاربران تجهیز گستران ابوریحان به اشتراک بگذارید. امیدواریم این مطلب برای شما عزیزان مفید واقع شده باشد.
گروه پژوهشی ، صنعتی ، بازرگانی تجهیز گستران ابوریحان به عنوان یکی از به روزترین فروشگاه‌های اینترنتی در زمینه تجهیزات پزشکی می باشد . از پر فروش ترین محصولات این فروشگاه می توان به : مچ بند دست ، کتف بند ، آرنج بند ، شکم بند ، قوزک بند پا ، گردن بند طبی ، زانو بند طبی و کمر بند طبی اشاره کرد .
