علت پایین بودن اکسیژن خون چیست و چرا دچار کمبود اکسیژن خون می‌شویم؟

اکسیژن یک منبع ضروری برای حیات است که در تنفس و تامین انرژی برای سلول های بدن نقش اساسی دارد. در داخل خون، اکسیژن به وسیله هموگلوبین، یک پروتئین موجود در سلول‌های قرمز خون، حمل می‌شود . این فرآِیند به نام اکسیژناسیون خون شناخته می شود.
در شرایط نرمال، غلظت اکسیژن خون باید در محدوده معینی باشد. این غلظت اکسیژن خون به عنوان اشباع اکسیژن (spo2) در نظر گرفته می شود.
مقدار اشباع اکسیژن خون در افراد سالم باید بین 95 تا 100 درصد باشد و پایین تر بودن میزان اشباع اکسیژن خون (کمتر از 90 برای مدت طولانی ) می‌تواند به مشکلات تنفسی و اکسیژناسیون ناصحیح منجر شود.

با شیوع ویروس کرونا و همه گیری آن،‌ داشتن علائم حیاتی سالم و صحیح پیش از پیش اهمیت پیدا کرده اند. و از آنجا که کاهش اکسیژن دریافتی خون رابطه‌ی مستقیمی با کرونا و کاهش تنفس دارد به همین دلیل لازم است فرد مبتلا به کرونا این اکسیژن را اندازه گیری کند. بر همین امر در این مطلب از تجهیز گستران ابوریحان قصد داریم تا شما را با علت های کاهش اکسیژن خون و نحوه‌ی بالا بردن آن آشنا کنیم. پس تا پایان ما را همراهی کنید.

اهمیت نرمال بودن اکسیژن خون چیست؟

اکسیژن برای سلولها پارامتری مهم و اصلی محسوب میشود. درواقع سلول ها برای انجام عملکرد درست خوب نیازمند اکسیژن هستند.

غذایی که ما میخوریم شامل قندها، پروتئین ها، ویتامین ها و… برای اینکه بتوانند به ما انرژی بدهند باید در بدن آزاد شوند. این آزاد شدن انرژی مستلزم شکستن پیوندهای مولکولی در غذاها است.

چنانچه میزان اکسیژن دریافتی به سلول کافی نباشد ، مواد غذایی در بدن جذب نشده و احساس خستگی و ناتوانی برای انجام فعالیت های بدنی به وجود می آید.

از دیگر اهمیت اکسیژن خون، میتوان به عملکرد صحیح ریه و قلب اشاره کرد. اکسیژن از طریق بینی و دهان وارد بدن شود. ریه ها وظیفه‌ی رساندن اکسیژن به جریان خون هستند. حال اگر این اکسیژن به درستی دریافت نشود، سبب عدم فعالیت درست قلب و مغز و ایجاد سکته های قلبی می شود.

بنابراین اگر تنفس سالم و دقیق نباشد، بقیه ارکان بدن نیز با مشکل مواجه میشوند.

کمبود اکسیژن خون

کمبود اکسیژن خون یک شرایط پزشکی اورژانسی است که به عنوان هیپوکسیا شناخته می‌شود. در
این وضعیت، غلظت اکسیژن در خون کم می‌شود که باعث مشکلات جدی در عملکرد ارگان های حیاتی بدن می‌شود.

علائم کمبود اکسیژن خون کدام اند؟

از مهم ترین نشانه هایی که میتوان تشخیص داد فرد دچار کمبود اکسیژن و تنفس شده است به موارد زیر اشاره میشود:

• سرگیجه و احساس سردرد
• تنگی نفس و تنفس سریع
• ضربان قلب سریع (تاکیکاردی)
• سردردهای قلبی
• افزایش فشار خون
• کبودی لبها یا پوست
• افت توجه و اختلال در تمرکز
• افزایش فشار خون
• تعریق بیش از حد
• ضعف عضلات و احساس خستگی

میزان طبیعی و نرمال اکسیژن خون چقدر است؟

به طور کلی و بر اساس یافته های علمی، میزان سطح اکسیژنSPO2) در یک فرد سالم که زمینه‌ی بیماری های قلبی ریوی ندارد باید بالای ۹۵ درصد باشد.

برای یک فردی که دچار بیماری مزمن ریوی است این میزان میتواند به بالای ۸۸ تا ۹۲ نیز برسد.

پس اگر احساس تنگی نفس و یا مشکلات دیگر دارید حتما به چک کردن سطح اکسیژن خونتان بپردازید. چرا که پایین آمدن اکسیژن به زیر ۹۰‌ میتواند خطرناک بوده و نیازمند روش های سریع درمانی است.

چرا اکسیژن خون پایین می آید؟

اکنون که با ماهیت اکسیژن خون و علائم آن آشنا شدید این سوال مطرح میشود که بر اثر چه عواملی این میزان از حد نرمال خود کمتر میشود.

به پایین آمدن و افت اکسیژن خون از حد طبیعی هیپوکسیمی گویند. این افت توسط دستگاه اندازه گیری اکسیژن (پالس اکسی متر) سنجیده میشود. قبل از شیوع ویروس کرونا که این افت اکسیژن نیز وجود داشت عواملی مانند:

• مشکلات تنفسی: اختلالات ریه‌ای مانند آسم، بیماری‌های مزمن انسداد ریوی (COPD)، التهاب ریه، و مشکلات عفونی ریه می توانند باعث هیپوکسیا شوند
• کاهش فشار جوی: در ارتفاعات بالا، فشار جوی کاهش می‌یابد و اکسیژن به راحتی در هوا جذب نمی‌شود و این موضوع می تواند سبب کاهش غلظت اکسیژن در خون شود.
• آسیب به قلب: برخی از بیماری‌های قلبی مانند سکته قلبی، و پارگی عروق کرونری می‌توانند منجر به کمبود اکسیژن خون شوند.
• عفونت‌ها: برخی از عفونت‌ها مانند عفونت‌های ریوی (مانند کرونا، آنفولانزا) می‌توانند به اختلال در تبادل گازها منجر شوند.
• مسمومیت: مسمومیت با موادی مانند کلرین یا مونوکسید کربن می‌تواندبه کمبود اکسیژن خون منجر شود.
• مشکلات خون: برخی از مشکلات و بیماری های خونی مانند آنمی (کمبود هموگلوبین) می‌توانند منجر به کمبود اکسیژن خون شوند.

از مهم ترین دلایل کاهش ناگهانی افت اکسیژن محسوب میشد. با وارد شدن کرونا اکنون یکی از دلایل پایین آمدن اکسیژن، این ویروس مطرح میشود.

روش کار با پالس اکسی متر به چه صورت است؟

پالس اکسیمتر با قرار گرفتن در انگشت، نوری مادون قرمز را به سمت سلولهای مویرگی ارسال میکند. این نور مسئول بررسی میزان سلول های خونی قرمز روشن است. سلولهای خونی دو دسته هستند؛ سلول های خونی قرمز روشن و سلول های خونی قرمز تیره.

هرچقدر میزان سلول های قرمز روشن بیشتر باشد، این به منزله‌ی توانایی بیشتر سلول ها برای دریافت اکسیژن است. پالس اکسی‌متر میزان درصد این سلول ها را برآورد میکند و در نهایت اگر میزان سلول های روشن به تیره به عنوان مثال ۹۶ به ۴ باشد. عدد نمایش شده روی صفحه‌ی نمایش ۹۶ درصد محاسبه میشود.

عوامل متعددی در اندازه گیری صحیح با پالس اکسیمتر نقش دارند مانند؛ نداشتن لاک روی ناخن،‌ حرکت نداشتن و ثابت بودن انگشت هنگام اندازه گیری، سالم بودن و کالیبره بودن خود دستگاه و…

شما میتوانید برای کسب اطلاعات بیشتر برای خرید پالس اکسی متر به وبسایت تجهیز گستران ابوریحان مراجعه و مقاله‌ی آنچه برای خرید یک پالس اکسی متر خوب چه نکاتی لازم است را قرائت نمایید.

راه های بالا بردن اکسیژن خون:

۱- ورزش کنید:

امروزه ثابت شده است که ورزش نقش بسیار مهمی در حفظ سلامت فردی دارد.‌ علاوه بر کنترل قند و فشار خون نیز، ورزش کردن میتواند به سرعت باعث بالا رفتن اکسیژن دریافتی و ظرفیت حجم ریوی شود. مطالعات نشان میدهد روی نیم ساعت پیاده روی بر بسیاری از امراض و همینطور دستگاه تنفسی انسان سودمند است.

۲- استشمام هوای تازه:

محیط خانه و یا کار هم برای فردی که دچار کرونا شده است و یا مشکل تنگی نفس دارد، لازم است تمیز و عاری از هرگونه آلاینده باشد. برای ورود اکسیژن بیشتر به ریه ها، پنجره ها را باز کرده و یا در هوای آزاد به مدت چند دقیقه نفس عمیق بکشید. همچنین میتوانید در خانه از ابزارهایی شامل دستگاه تصفیه هوا نیز بهره ببرید.

۳- آنتی اکسیدان بیشتر مصرف کنید:

طبق تحقیقات علمی مصرف هرگونه سبزی و میوه که به رنگ قرمز و یا سبز هستند شامل(گوجه فرنگی، فلفل دلمه ای، آلو ، توت فرنگی و…) علاوه بر خاصیت ضد سرطانی، بر بالا بردن اکسیژن خون و رساندن آن به حالتی مطلوب موثر هستند.

سوالات‌متداول کرونایی در مورد اکسیژن خون:

۱- چرا با وجود بهبودی کرونا، اکسیژن خون در یک فرد مبتلا به کرونا پس از گذشت حدود چند ماه هنوز پایین است؟

بیمارانی که دچار کرونای شدید میشوند معمولا تا پس از چند ماه ممکن است دچار تنگی نفس و یا درد در قفسه سینه باشند و این امری طبیعی است. بنابراین تا زمان بهبودی کامل و درصورتیکه فرد مشکل خاصی برای انجام فعالیت های خود نداشته باشد، انجام تمرینات ورزشی و همچنین داروهای استنشاقی تجویز میشود.

۲– در یک فر مبتلا به کرونا اکسیژن خون چند باید باشد و چه زمانی نیاز به اکسیژن درمانی است؟

اکسیژن زیر ۹۳ درصد نیازمند پیگیری جدی و حتی نیاز به استفاده از کپسول اکسیژن در صورت تجویز پزشک است.

۳- آیا استفاده از پالس اکسیمتر میتواند به تشخیص زودرس کرونا کمک کند؟

برای تشخیص کرونا به طور عموما خیر، زیرا افراد زیادی مبتلا به کرونا هستند اما از اکسیژن خوبی بهره مند هستند.اما میتواند برای اطلاع از وضعیت و شرایط بیمار و همینطور در صورت بروز تنگی نفس، به مراجعه سریع به پزشک و روند درمانی‌کمک شایانی‌کند.

لازم به ذکر است درگیری ریه ها که عامل اصلی فوت ناشی از کروناست، به دلیل کمبود اکسیژن خون و تنگی نفس رخ میدهد.

کلام آخر:

به طور کلی کنترل اکسیژن خون برای یک فرد عادی نیازی نیست. اما اگر در اطرافیانتان فردی با مشکلات ریوی و قلبی مشاهده میکنید حتما به وسیله‌ی پالس اکسی متر، اکسیژن خون او را اندازه گیری کنید.

از اینکه تا پایان این مقاله نیز همراه ما بودید از شما سپاسگزاریم.